29 października obchodzony jest Światowy Dzień Udaru Mózgu, ustanowiony przez World Stroke Organization (WSO). Ma on uświadamiać, jak groźnym zjawiskiem jest udar mózgu i jego konsekwencje, ale przede wszystkim, jak do niego nie dopuścić. Fundacja Udaru Mózgu nagłaśnia problem.

Udar mózgu – definicja

Udar mózgu to zaburzenia funkcji mózgu, wywołane uszkodzeniem naczyń, dostarczających krew do mózgu. W Polsce zapadalność na udar mózgu kształtuje się na poziomie europejskim, osiągając współczynniki 177,3 na 100.000 u mężczyzn i 125 na 100.000 u kobiet. To oznacza około 70.000 nowych zachorowań rocznie. Znacznie gorzej notuje się umieralność chorych z udarem mózgu w Polsce – 106,4 na 100.000 mężczyzn i 78,7 na 100.000 kobiet. W Europie Zachodniej utrzymuje się ona na poziomie 18-25%, a w Polsce wynosi aż 40%.

Udar mózgu jest trzecią co do częstości, po zawałach i urazach, przyczyną śmierci. Aby zmniejszyć te drastyczne statystyki, niezwykle ważna jest profilaktyka i prewencja przeciwudarowa.

Udar mózgu - czynniki ryzyka

Wiele czynników ryzyka udaru mózgu można zminimalizować, a nawet wyeliminować. Są to tzw. czynniki modyfikowalne, czyli takie, na które mamy wpływ. Należą do nich:

• migotanie przedsionków,
• nadciśnienie tętnicze,
• palenie tytoniu,
• cukrzyca,
• choroby naczyń,
• zaburzenia gospodarki lipidowej,
• otyłość,
• nadużywanie alkoholu,
• niedoczynność gruczołu tarczowego,
• zaburzenia krzepnięcia krwi,
• przebyty udar bądź przemijający atak niedokrwienny (TIA),
• stosowanie amfetaminy, kokainy.

Czynniki ryzyka niemodyfikowalne (na które nie mamy wpływu) to wiek (powyżej 55 lat), płeć (bardziej narażeni na udar są mężczyźni), rasa (czarna) i czynniki genetyczne.

Migotanie przedsionków a udar mózgu

Aż 30% udarów mózgu spowodowanych jest migotaniem przedsionków – najczęściej występującą arytmią serca.
U pacjentów z migotaniem przedsionków ryzyko wystąpienia udaru mózgu zwiększa się 5-krotnie. Przyczyną jest pogorszona funkcja mechaniczna przedsionków serca jako pompy krwi, co stwarza okoliczności sprzyjające powstawaniu w sercu skrzeplin. Taka skrzeplina, zlokalizowana w lewym przedsionku, może z prądem krwi powędrować naczyniami do centralnego układu nerwowego, zamykając jedno z naczyń mózgowych, czego objawem jest ostre niedokrwienie fragmentu tkanki mózgowej, czyli udar mózgu.

Udar mózgu - leczenie trombolityczne 

Zdecydowana większość (ok. 80%) udarów to właśnie udary niedokrwienne. U osób, które ich doświadczyły, możliwe jest leczenie trombolityczne, które pozwala na rozpuszczenie skrzepu w niedrożnym naczyniu mózgu i przywrócenie zaburzonego przepływu krwi. Warunkiem podjęcia terapii jest szybka hospitalizacja, ponieważ leczenie trombolityczne można rozpocząć do 4,5 godziny od wystąpienia pierwszych objawów udaru.

Ablacja w profilaktyce udaru mózgu wywołanego migotaniem przedsionków

Aż 3 miliony ludzi na całym świecie przechodzi udar mózgu spowodowany migotaniem przedsionków. Charakteryzuje się on szczególnie ciężkim przebiegiem i upośledzeniem funkcjonalnym, a połowa pacjentów umiera w pierwszym roku od wystąpienia udaru.

Uznaną metodą, mającą na celu zminimalizowanie ryzyka takiego scenariusza jest stałe przyjmowanie leków rozrzedzających krew – tzw. doustnych antykoagulantów. „Istnieje także możliwość zmniejszenia ryzyka nawrotów migotania przedsionków poprzez wykonanie zabiegu ablacji. Polega on na precyzyjnym odizolowaniu obszarów w sercu odpowiedzialnych za występowanie arytmii za pomocą wprowadzonych do serca cewników. Skuteczność takiego zabiegu sięga 80%, czyli jest znacznie wyższa od stosowanych obecnie leków zapobiegających nawrotom arytmii – tłumaczy dr Andrzej Głowniak z Kliniki Kardiologii Uniwersytetu Medycznego w Lublinie.

Jedną z coraz szerzej stosowanych metod, wykorzystywaną od kilku lat również w Klinice Kardiologii Uniwersytetu Medycznego w Lublinie,  jest zabieg krioablacji. Podczas tego zabiegu wykonujemy izolację żył płucnych – a więc najbardziej arytmogennych obszarów serca – za pomocą zakończonego balonem cewnika, który zamraża miejsca odpowiedzialne za migotanie przedsionków. Co istotne, zabieg ma również udowodnioną wysoką skuteczność nie tylko w napadowym migotaniu przedsionków, lecz również w przetrwałej formie arytmii. Z punktu widzenia pacjenta ważny jest relatywnie krótki czas zabiegu – zazwyczaj poniżej 2 godzin, oraz jego niewielka bolesność. Zwykle na drugi dzień po zabiegu pacjent może opuścić szpital. Upowszechnienie tej formy terapii migotania przedsionków może w perspektywie przełożyć się na zmniejszenie ryzyka występowania niedokrwiennego udaru mózgu” – dodaje dr Głowniak.

W 2014 r. wykonano w Polsce około 2200 ablacji. To 2-3 razy mniej niż wynosi średnia europejska.

Udar mózgu - objawy

Bardzo ważne jest, aby nie bagatelizować objawów udaru, a w przypadku ich zidentyfikowania natychmiast wezwać pomoc medyczną. Najważniejsze z nich, to:

• nagłe zaburzenia czucia po jednej stronie ciała (niedoczulica połowicza) lub drętwienie połowy ciała,
• wykrzywienie twarzy po jednej stronie, szczególnie widoczne jest opuszczenie kącika ust,
• nagłe osłabienie kończyny lub kończyn po jednej stronie (niedowład połowiczy),
• nagłe zaburzenia mowy (mowa bełkotliwa, utrata zdolności mówienia, trudności w zrozumieniu mowy),
• nagłe zaburzenia widzenia-charakterystyczne jest niedowidzenie na jedno oko lub niedowidzenie polowy pola widzenia,
• nagłe zawroty głowy z towarzyszącymi zaburzeniami w utrzymaniu równowagi, nagłymi upadkami, czasami
  z podwójnym widzeniem, kłopotami z orientacją i zaburzeniami świadomości.

Brak szybkiej reakcji na te objawy może doprowadzić do niesprawności ruchowej, połowicznego zaburzenia czucia, zaburzenia wzroku, mowy (afazja), pamięci (amnezja), połykania (dysfagia) oraz zaburzeń psychicznych.

Leczenie stwardnienia rozsianego - co gwarantuje NFZ?

28 maja obchodzimy Światowy Dzień Stwardnienia Rozsianego. Stwardnienie rozsiane (SM) to przewlekła choroba ośrodkowego układu nerwowego. Charakteryz... czytaj dalej