Leczenie raka prostaty

W leczeniu raka gruczołu krokowego, w zależności od stopnia zaawansowania oraz dodatkowych czynników określanych przez lekarza, możemy stosować:

•  leczenie chirurgiczne,
• radioterapię,
• hormonoterapię,
• chemioterapię.

W niektórych, uzasadnionych, wypadkach można również wyłącznie obserwować pacjenta, aby podjąć odpowiednie kroki we właściwym momencie. O wyborze sposobu leczenia decyduje wiele czynników, m.in. stopień zaawansowania choroby, stopień złośliwości nowotworu, schorzenia współistniejące oraz wiek chorego.

W przypadku miejscowo zaawansowanego raka stercza najczęściej stosuje się leczenie radykalne, które często oznacza zabieg operacyjny – radykalną prostatektomię. Radioterapia stanowi często alternatywną metodę leczenia radykalnego, a decyzję odnośnie rodzaju leczenia podejmuje lekarz w porozumieniu z pacjentem.

Leczenie hormonalne polega na podawaniu długodziałających (średnio 3 miesiące) leków, które wstrzymują produkcję testosteronu, wpływającego na rozwój raka stercza. Hormonoterapia może być zastosowana zarówno we wczesnych stadiach choroby, jako leczenie wspomagające chirurgię lub radioterapię, jak i w postaci zaawansowanej. Do tego typu leczenia kwalifikuje lekarz urolog lub onkolog, w oparciu o wyniki badań dodatkowych (np. stężenie testosteronu, PSA czy badania radiologiczne). Po pewnym czasie niestety dochodzi do wytworzenia oporności raka stercza na działanie hormonów. Najczęściej, jako pierwszy objaw obserwuje się wzrost stężenia PSA. Stanowi to wskazanie do rozważenia leczenia chemioterapią.

Nowoczesna chemioterapia redukuje zarówno dolegliwości bólowe związane z chorobą (bóle kości itp.), poprawia jakość życia, obniża stężenie PSA ale, co najważniejsze, redukuje wielkość nowotworu i wydłuża przeżycie, co zostało potwierdzone w badaniach klinicznych. O leczeniu chemioterapią decyduje lekarz onkolog w oparciu o całkowity przebieg choroby i stan chorego. Ważne jest, aby podczas leczenia chemioterapią pacjent był pod stałą kontrolą swojego lekarza urologa, ponieważ ma to istotny wpływ na dodatkową poprawę jakości życia. W okresie pomiędzy jednym a drugim podaniem chemioterapii pacjent może przebywać w domu i prowadzić normalne życie.

Objawy uboczne pojawiające się podczas chemioterapii (tj. nudności, osłabienie, biegunka, gorączka itp.) należy zgłaszać lekarzowi, ponieważ większość z tych objawów stosunkowo łatwo można ograniczyć lub wręcz zlikwidować.

Leczenie raka prostaty - najczęstsze pytania

Rozpoznano u mnie raka gruczołu krokowego. Jak będę leczony?

Decyzja o sposobie leczenia raka gruczołu krokowego zależy od wielu czynników. Najlepiej, jeżeli w jej podejmowaniu bierze udział wielodyscyplinarny zespół lekarzy: urolog, onkolog kliniczny i onkolog radioterapeuta. Najważniejszy jest wyjściowy stopień zaawansowania choroby – istotne jest, czy nowotwór jest ograniczony tylko do gruczołu krokowego, czy wychodzi poza stercz (prostatę), wreszcie czy pojawiły się przerzuty do innych narządów lub tkanek. Lekarz bierze pod uwagę wyjściowe stężenie tzw. antygenu swoistego dla prostaty (PSA). Jest to substancja wydzielana przez gruczoł krokowy, a w zwiększonej ilości przez komórki nowotworu tego narządu. Jej stężenie oznacza się we krwi. Aby stwierdzić czy nie ma przerzutów wykonuje się badania rentgenowskie klatki piersiowej, USG jamy brzusznej, a jeżeli stężenie PSA jest wysokie, także scyntygrafię kości. Scyntygrafia to badanie z użyciem specjalnego znacznika, które pokazuje, czy nie ma przerzutów w kościach – takie zmiany przerzutowe intensywniej wychwytują znacznik. Bardzo ważnych danych dostarcza także wynik badania mikroskopowego po biopsji prostaty. Na podstawie tych wszystkich informacji lekarz prowadzący (urolog, radioterapeuta lub onkolog) pomoże Panu podjąć decyzję o wyborze najlepszej dla Pana metody leczenia.

Czy  raka prostaty można wyleczyć?

 Tak, jeżeli choroba zostanie rozpoznana wcześnie, to znaczy wtedy, kiedy rak nie zdążył jeszcze rozprzestrzenić się poza gruczoł krokowy. Leczenie, które jest w stanie wyleczyć pacjenta z nowotworu nazywa się w onkologii leczeniem radykalnym. W przypadku raka prostaty są dwie metody leczenia radykalnego: chirurgia i radioterapia. Obydwie mają porównywalne wyniki jeśli chodzi o skuteczność, różnią się natomiast działaniami niepożądanymi. To, która z tych metod jest dla Pana lepsza, może zasugerować lekarz, biorąc pod uwagę wiek, obecność dodatkowych chorób (zwłaszcza nadciśnienia tętniczego, choroby wieńcowej, cukrzycy) czy przeciwwskazań do operacji. Bardzo istotne jest Pana zdanie na ten temat. Jeśli nie ma wyraźnych przesłanek medycznych na korzyść jednej lub drugiej metody, decyzja należy do pacjenta.

Na czym polega leczenie operacyjne?

Operacja polega na usunięciu całego gruczołu krokowego, razem z przylegającymi do niego strukturami anatomicznymi  [rysunek]. Cięcie chirurgiczne przebiega zazwyczaj tuż nad spojeniem łonowym. Cewkę moczową łączy się następnie z pęcherzem moczowym. Operacja taka nosi nazwę prostatektomii. Niedługo po zabiegu stężenie PSA powinno być bliskie zeru. Do najczęstszych ubocznych skutków prostatektomii należą: zaburzenia wzwodu i wytrysku, nietrzymanie moczu i zwężenie zespolenia pęcherza moczowego z cewką, co może prowadzić do zatrzymania moczu.

Na czym polega radioterapia?

Radioterapia polega na napromienianiu gruczołu krokowego przy użyciu specjalnych aparatów. Całe leczenie trwa kilka tygodni. Przed rozpoczęciem leczenia lekarz onkolog radioterapeuta wyznacza pole do napromieniania. Dzienna dawka napromieniania, tzw. frakcja, to zaledwie kilka minut leżenia pod aparatem do radioterapii. Nie jest więc konieczne leżenie w szpitalu – można na radioterapię zgłaszać się ambulatoryjnie. Tak jak każda metoda leczenia, również radioterapia ma swoje działania niepożądane, tzw. odczyny popromienne. Zwykle dotyczą one układu moczowego (pieczenia, bóle przy oddawaniu moczu), końcowego odcinka przewodu pokarmowego (biegunki, bolesne wypróżnienia, krew w stolcu) lub skóry (suchość i złuszczanie skóry, przebarwienia). Odczyny popromienne mogą pojawić się już w trakcie leczenia, a także wiele miesięcy po jego zakończeniu. Zazwyczaj w większości przypadków radioterapia skojarzona jest z leczeniem hormonalnym, które rozpoczyna się zwykle na 3 miesiące przed radioterapią, jest kontynuowane w trakcie i często kilka miesięcy po radioterapii. Innym rodzajem radioterapii jest brachyterapia u chorych z małym zaawansowaniem choroby nowotworowej. Polega ona na wprowadzeniu poprzez wkłute przez krocze igły (zabieg wykonuje się w pełnym znieczuleniu) izotopu promieniotwórczego bezpośrednio w okolice guza. Zabieg ten zmniejsza prawdopodobieństwo wystąpienia objawów niepożądanych gdyż ogranicza tzw. pole napromieniania najczęściej wyłącznie do guza nowotworowego.

Radioterapia u pacjentów z rakiem prostaty może być nie tylko leczeniem radykalnym. Czasem może być zastosowana u pacjentów po prostatektomii, u których doszło do nawrotu (tzw. wznowy miejscowej), ale tylko w miejscu po usuniętej wcześniej prostacie. Jeżeli wystąpiły przerzuty do kości i związane z tym dolegliwości bólowe, można zastosować również napromienianie (jedną lub kilka frakcji) na konkretną okolicę zajętą przerzutami, np. na odcinek kręgosłupa, miednicę czy żebra. Takie leczenie zmniejsza dolegliwości bólowe i zapobiega złamaniom kości osłabionych przez przerzuty nowotworowe. Możliwe jest również leczenie paliatywne (ograniczające rozwój choroby oraz dolegliwości bólowe) za pomocą izotopu promieniotwórczego podawanego doustnie.

O rodzaju terapii decyduje lekarz onkolog radioterapeuta.

Kiedy i w jakim celu stosuje się hormonoterapię?

Lekarz onkolog wybierze leczenie hormonalne wtedy, kiedy w momencie rozpoznania są obecne przerzuty lub bardzo wysokie PSA, a także zazwyczaj wtedy, kiedy dochodzi do nawrotu choroby po leczeniu radykalnym (operacji lub radioterapii). Rak gruczołu krokowego rozwija się szybciej pod wpływem męskich hormonów (testosteronu i dihydrotestosteronu), a założeniem leczenia jest obniżenie stężenia tych hormonów we krwi. Większość hormonów męskich produkowana jest w jądrach. Klasyczną stosowaną od wielu lat metodą hormonoterapii jest operacyjne usunięcie obu jąder (tzw. kastracja chirurgiczna). Zabieg ten jest stosunkowo prosty technicznie, jednak wielu mężczyzn nie godzi się na tę metodę z przyczyn psychologicznych.

Współcześnie dysponujemy lekami hormonalnymi, które doprowadzają do tzw. kastracji farmakologicznej – czyli również obniżają poziom męskich hormonów niemal do zera. Do terapii hormonalnej służą leki (implanty) podskórne podawane średnio co 12 tygodni. Istnieją również doustne leki hormonalne. O rodzaju terapii decyduje lekarz urolog lub onkolog. Po włączeniu leczenia hormonalnego stężenie PSA obniża się, a przebieg choroby zostaje spowolniony. Nie jest jednak możliwe całkowite wyleczenie, a tylko utrzymanie choroby pod kontrolą, nawet przez wiele miesięcy czy lat.

Jakie są wady hormonoterapii?

• utrata masy kostnej prowadząca do osteoporozy
• utrata masy mięśniowej i wzrost tkanki tłuszczowej
• uderzenia gorąca
• anemia
• depresja
• bolesne powiększenie piersi (ginekomastia)
• obniżenie popędu płciowego (libido)
• zaburzenia wzwodu (erekcji)

Do najczęstszych działań niepożądanych hormonoterapii należą: obniżenie popędu seksualnego, zaburzenia wzwodu, uderzenia gorąca, bolesne powiększenia piersi (ginekomastia). Długotrwała hormonoterapia prowadzi również do zaburzeń metabolicznych, z których szczególnie istotne jest nasilenie resorpcji kostnej mogące w konsekwencji prowadzić do ubytków masy kostnej (osteoporozy). Osłabienie kości może prowadzić do złamań i związanych z tym innych komplikacji i pobytów w szpitalu.

Leki, za pomocą których reguluje się procesy zachodzące w kościach to bisfosfoniany.

Jak zadbać o zdrowie kości w trakcie hormonoterapii ?

Rekomendujemy:

• zapytać swojego lekarza o badanie mierzące gęstość kości (densytometria);
• przebywać na słońcu około 15 minut dziennie aby zaspokoić dzienne zapotrzebowanie na witaminę D;
• zwracać uwagę na występujący ból, jeśli trwa powyżej 7 – 10 dni należy skontaktować się z lekarzem;
• zwracać uwagę na dietę, należy spożywać pokarmy mleczne, zawierające wapń i witaminę D;
• systematycznie, codziennie ćwiczyć. Polecane jest zwłaszcza szybkie chodzenie, czy podnoszenie niewielkich ciężarków.

Kiedy stosuje się chemioterapię?

Do niedawna nowotwór złośliwy stercza był uważany za raka mało wrażliwego na chemioterapię. Ostatnie badania z nowymi lekami obaliły to twierdzenie.

Rozpoczęcie chemioterapii ma z reguły miejsce w momencie kiedy rak przestaje reagować na leczenie hormonalne i dochodzi do progresji choroby. Po pewnym okresie, (okres ten może być różny dla każdego chorego), leczenia hormonalnego komórki nowotworu stają się na to leczenie oporne, mówimy wtedy o hormonoopornym raku stercza. Pierwszym sygnałem, że tak się dzieje jest zwykle systematyczny wzrost stężenia PSA. U chorych, u których PSA narasta powoli, czas od wzrostu PSA do wystąpienia przerzutów może wynosić wiele miesięcy lub lat. Lekarz onkolog, na podstawie wcześniejszego przebiegu choroby, ocenia jak często powtarzać badania dodatkowe (scyntygrafia kości, zdjęcie rentgenowskie klatki piersiowej lub kości, USG jamy brzusznej). Jeśli w badaniach stwierdza się nowe ogniska choroby, czyli przerzuty, to w wielu przypadkach mogą one nie powodować dolegliwości odczuwalnych przez pacjenta, wówczas decyzja o momencie podjęcia leczenia chemioterapią należy do lekarza onkologa. Zastosowanie chemioterapii może zmniejszyć dolegliwości bólowe, spowodować obniżenie stężenia PSA lub zahamować jego wzrost, poprawić  jakość życia (np. usprawnić codzienne czynności wykonywane przez chorego) ale przede wszystkim wydłuża czas przeżycia. Decyzja o chemioterapii jest podejmowana przez lekarza onkologa w oparciu o cały obraz choroby, w tym stan chorego w danym momencie. Chemioterapia jest leczeniem cytotoksycznym, a więc mogą wystąpić działania niepożądane. Najczęściej występuje osłabienie, nudności . a czasem wymioty. Może wystąpić również  przejściowe pogorszenie morfologii krwi, a co za tym idzie, upośledzenie odporności, skłonność do infekcji czy krwawień. Dokładna informacja o możliwych działaniach niepożądanych jest udzielana przez lekarza onkologa, który odpowiednio dobierze chemioterapię oraz leki, które zminimalizują prawdopodobieństwo wystąpienia działań niepożądanych. W związku z tym należy zawsze informować lekarza prowadzącego o innych chorobach, które u Pana występują.

Rak prostaty - badania kliniczne

We wszystkich chorobach w tym także nowotworowych, poszukuje się nowych terapii. Badania kliniczne są organizowane z udziałem pacjentów i są niezbędne do zarejestrowania i wprowadzenia nowych leków do codziennego użytku. Nie ma na chwilę obecną innych metod sprawdzenia efektywności nowego leczenia jak wyłącznie tzw. próba biologiczna. Badania kliniczne odpowiadają na pytania dotyczące zastosowania nowych terapii, badają skuteczność w danej jednostce chorobowej i bezpieczeństwo nowych leków. Badania kliniczne mogą też analizować efektywność znanego leku w nowych jednostkach chorobowych.

Każde badanie kliniczne dotyczy specjalnie dobranej grupy pacjentów z określoną chorobą nowotworową, a nawet określonym jej stadium. Pacjent, musi spełniać kryteria włączenia do badania aby móc wziąć w nim udział. Lekarz proponujący udział w badaniu klinicznym powinien szczegółowo poinformować o możliwych korzyściach i zagrożeniach wynikających z leczenia. Udział w badaniach klinicznych daje chorym szansę dostępu do nowych obiecujących terapii i jest całkowicie dobrowolny. Każde badanie kliniczne musi uzyskać szereg zgód, zarówno ze strony administracji szpitala, organizacji rządowych (CEBK) oraz specjalnej komisji czuwającej nad etyczną stroną badania. Został stworzony nawet specjalny kodeks dobrej praktyki przeprowadzania badań klinicznych (GCP – Good Clinical Practice). W Polsce, podobnie jak w EU i USA, dzięki badaniom klinicznym od wielu lat chorzy mają dostęp do najnowocześniejszych terapii.

Czy leczenie jest w ogóle konieczne?

W niektórych przypadkach, u pacjentów z rozpoznanym rakiem gruczołu krokowego, na pewnym początkowym etapie zaawansowania choroby, możliwa jest dokładna i częsta obserwacja (watchful waiting),z odroczeniem innych terapii. Ma to miejsce u mężczyzn starszych lub w wieku podeszłym, u których rak stercza jest rozpoznany na wczesnym etapie i rozwija się powoli. Decydują o tym wyniki opisanych wyżej badań, głownie badania mikroskopowego po biopsji stercza, wyjściowe, najwyższe stężenie PSA i wyniki badań obrazowych. Obserwacja polega na oznaczaniu PSA oraz badaniu urologicznym w odpowiednich odstępach czasu. O tym, czy można bezpiecznie pozostawić nowotwór w obserwacji decyduje lekarz. Wielu pacjentów, obawia się jednak, że nieleczony nowotwór może się szybciej rozwijać, co jest powodem lęku podczas oczekiwania na kolejną wizytę. Rozmowa z lekarzem na temat własnych oczekiwań i obaw pozwoli wybrać najlepsze rozwiązanie.

Mam raka prostaty, jak mogę sobie pomóc i prowadzić zdrowe życie ?

Jest wiele codziennych aktywności, które pomagają w codziennym życiu pacjenta. Ważną rolę odgrywa dieta, ćwiczenia, styl i podejście do życia, wsparcie emocjonalne, oraz dobre samopoczucie.

Wcześniejsza dbałość o swoje zdrowie, z pewnością zaprocentuje w takiej sytuacji. Mimo, iż przyczyny powstawania raka stercza nie są do końca poznane, to prawidłowe odżywianie, odpowiednia ilość wypoczynku i regularnych ćwiczeń mogą poprawiać stan zdrowia i jego jakość, co jest nie bez znaczenia przy długotrwałym leczeniu.

Źródło: prostatanalata.pl

Czołowi polscy rysownicy i urolodzy narysowali walkę z rakiem

By zmienić zakrzywiony obraz urologii, najwięksi specjaliści w kraju, zrzeszeni w Polskim Towarzystwie Urologicznym, postanowili odczarować urologię w... czytaj dalej