Starość zazwyczaj definiuje się wiekiem metrykalnym (kalendarzowym), przyjmując, że zaczyna się ona w momencie ukończenia 65 roku życia. Jednak zróżnicowanie stanu biologicznego i czynnościowego osób w wieku podeszłym powoduje, że coraz więcej uwagi poświęca się najstarszym grupom wiekowym, czyli osobom, które ukończyły 75 rok.

Szacuje się, że obecnie w społeczeństwie polskim osób w wieku podeszłym jest 13,8%, a w całej Unii Europejskiej – 17,5% (Eurostat, 2010). Zgodnie z prognozami grupa ta w Polsce będzie w 2030 roku prawie dwukrotnie liczniejsza (23,8%), (GUS, 2002), ale w  całej Unii Europejskiej jej przyrost będzie mniejszy (23,6%).

Żyjemy coraz dłużej

Wynika to z wydłużenia średniej długości życia, która obecnie dla kobiet w  Polsce wynosi 80,1 lat, a  dla mężczyzn 71,4 lata, ale wzrośnie do 2030 roku – odpowiednio do 83,6 i 77,5 lat. Innym tego powodem jest zmniejszenie się liczby urodzeń, które w Polsce obserwuje się od wielu lat (rok 1950 – ok. 770 tys.; 1970 – ok. 550 tys.; 1990 – ok. 550 tys.; 2000 – ok. 380 tys.; GUS, 2009).

Początek starości w subiektywnej ocenie kobiet i mężczyzn - badanie

W badaniu wzięły udział osoby starsze. Kryterium włączenia do badań było ukończenie 60 roku życia oraz wyrażenie świadomej zgody na udział w badaniu. Do analizy włączono 350 osób, w tym 269 kobiet (76,9%) i 81 mężczyzn (23,1%). Średnia wieku analizowanej grupy osób wynosiła 73,1 ± 7,3 lat (mediana: 73 lata, zakres: 60-95 lat).

Co to jest starość?

Na pytanie: „Co to jest starość?” ponad połowa osób biorących udział w badaniu udzieliła odpowiedzi o charakterze obojętnym, a tylko nieco mniej charakteryzowało starość negatywnie. Jedynie 25 respondentów miało pozytywny obraz starości.

Wśród odpowiedzi negatywnie opisujących starość, najczęściej odpowiadano:

1. Niepewność i nieporadność, bezradność; często towarzyszy jej samotność i choroba,

2. Niedołężność fizyczna i psychiczna,

3. Zależność od innych osób; niezdolność do samoobsługi,

4. Starość jest zła, to jedyna rzecz, która nie wyszła Bogu.

Wypowiedzi o zabarwieniu obojętnym. Starość to…

5. Kolejny etap w życiu człowieka,

6. Czas, kiedy człowiek porusza się wolniej; kiedy ma siwe włosy,

7. Jest wtedy, kiedy wygląd się zmienia, nie można już wszystkiego robić jak dawniej,

8. Czas przejścia na emeryturę.

Wypowiedzi o zabarwieniu pozytywnym. Starość to…

9. Czas samorealizacji; jest pozytywna,

10. Czas odpoczynku, zabawy z wnukami. Należy cieszyć się życiem,

11. Czas na spełnianie swoich marzeń, hobby, czas na relaks,

12. Właśnie ten czas, w którym się znajduję. Mam czas na spotkania z przyjaciółmi.

Kiedy zaczyna się starość?

Na pytanie: „Kiedy według Pani/Pana zaczyna się starość?” ponad połowa osób starszych scharakteryzowała jej początek opisowo. Pozostałe osoby biorące udział w  badaniu podawały, że początek starości wyznacza konkretny wiek kalendarzowy.

Przykładowe odpowiedzi:

• Początek starości jest sprawą indywidualną. Można być starszym wiekiem i czuć się młodo.
• Początek starości to czas, kiedy człowiek zaczyna mieć problemy ze zdrowiem.
• Starość zaczyna się, kiedy człowiek staje się niesprawny i  nie może wychodzić sam z domu.
• Starość zaczyna się wtedy, gdy miejsce marzeń zajmują wspomnienia.
• Starość zaczyna się, kiedy sprawność fi zyczna i umysłowa jest zdecydowanie gorsza niż wcześniej.
• Starość zaczyna się, kiedy najprostsze czynności zaczynają sprawiać trudność, a tym samym człowiek staje się obciążeniem dla innych z najbliższego otoczenia, którzy nie są do tego przygotowani.
• Starość zaczyna się, kiedy człowiek zaczyna mieć kłopoty z pamięcią.
• Starość zaczyna się, kiedy dzieci są już duże i opuszczają dom rodzinny.
• Starość zaczyna się, kiedy człowiek przechodzi na emeryturę.
• Starość zaczyna się w różnym wieku; nie wszystkie osoby starzeją się jednakowo.
• Można być 30-letnim staruszkiem lub 60-letnim młodzieńcem. Jest to zależne od nas samych.
• Starość zaczyna się, kiedy człowiek ma problemy z wykonywaniem czynności dnia codziennego.

Prawie połowa badanych podawała jako początek starości ukończenie liczby lat większej niż 65. Prawie co trzecia osoba uważała, że starość zaczyna się wcześniej niż przed ukończeniem 65. roku życia. Jedna z kobiet, które brały udział w badaniu, uznała, że starość zaczyna się już po ukończeniu 40. roku życia. Inni podawali, że granicą początku starości jest ukończenie 50 lub 55 lat. Co czwarta osoba uznała, że starość zaczyna się znacznie później. Bardzo często wskazywano na wiek powyżej 70 lat, 80 lub 85 lat. Najwyższą granicą początku starości zgłoszoną przez 65-letnią respondentkę było ukończenie 96 lat.

Wnioski z badania

Przedstawione badania mogą sugerować lepsze dostosowanie systemów opieki społecznej i zdrowotnej do zmieniających się potrzeb osób starszych z  uwagi na postępujący proces starzenia. Należałoby także podjąć walkę z negatywnymi stereotypami dotyczącym starości, co przekłada się na proces lepszego przygotowania do starości już od najmłodszych lat. Umożliwiłoby to dobre zrozumienie seniora i jego potrzeb w aspekcie społecznym, kulturowym i ekonomicznym.

Autorzy:

Sylwia Kropińska, Ewa Zasadzka - Katedra Geriatrii i Gerontologii, Uniwersytet Medyczny im. Karola Marcinkowskiego w Poznaniu

Andrzej Stogowski - Katedra Pedagogiki, Wyższa Szkoła Nauk Humanistycznych i Dziennikarstwa

Katarzyna Wieczorowska-Tobis - Katedra i Klinika Medycyny Paliatywnej, Uniwersytet Medyczny im. Karola Marcinkowskiego w Poznaniu

Źródło: "Początek starości w subiektywnej ocenie kobiet i mężczyzn" – fragm., w: Wyzwania współczesnej gerontologii, Poznań 2013.

Rośnie zapotrzebowanie na leki dla seniorów. Popyt zwiększy jeszcze projekt 75+

W kolejnych latach będzie rosło głównie zapotrzebowanie na leki stosowane w chorobach dotykających osób starszych – oceniają analitycy rynku. To efekt... czytaj dalej