Dysponujemy wystarczającymi dowodami, by przyjąć, że utrzymywanie stymulującego-poznawczo stylu życia, włączającego zróżnicowane i stanowiące wyzwania aktywności związane z edukacją, pracą oraz sposobami spędzania czasu wolnego, może chronić przed rozwinięciem demencji.

Zaangażowanie w stymulujące poznawczo czynności (nowe lub będące wyzwaniem intelektualnym) okazało się związane z lepszą pamięcią i zdolnościami słownymi w  porównaniu do osób mniej angażujących się w  takie aktywności, a uczestnictwo w życiu społecznymi osób w wieku średnim było skorelowane ze zredukowanym ryzykiem choroby Alzheimera. Jednakże mechanizmy takiego działania pozostają niejasne.

Wykonywany zawód a praca mózgu na emeryturze

Próba odpowiedzi na to pytanie została podjęta poprzez ocenę korelatów strukturalnych mózgu u osób sprawnych poznawczo powyżej 70. roku życia. Atrofia hipokampa u osób pełniących w przeszłości zawodowe funkcje nadzorcze była pięciokrotnie wolniejsza niż u osób bez takiego doświadczenia.

Zróżnicowania tego nie tłumaczyły wiek, płeć, aktywność fizyczna, symptomy depresyjne ani specyficzne style życia w starości. Po raz pierwszy dowiedziono, że zawodowe doświadczenie nadzorcze i menedżerskie jest związane z integracją hipokampa po przejściu na emeryturę, 20-30 lat później. Wyniki te stymulują dalsze pytania dotyczące natury wpływu efektów związanych z pracą na zachowanie i neuroprotekcję i mogą pomóc w wyjaśnianiu różnic w ryzyku otępień wynikających z poznawczego stylu życia.

W badaniu amerykańskim przeprowadzonym w Mayo Clinic na osobach starszych bez otępienia, nie stwierdzono związku między aktywnością intelektualną (obecną i w ciągu życia) oraz aktualną aktywnością fizyczną a biomarkerami patofizjologii Alzheimera i procesów poznawczych, aczkolwiek czynniki intelektualne wyjaśniały zmienność w funkcjonowaniu poznawczym. Autorzy konkludują, że stymulujący intelektualnie styl życia może opóźnić wystąpienie otępienia, ale nie wpływa znacząco na ekspresję patofizjologii Alzheimera.

Trening czyni mistrza

W badaniu randomizowanym, polegającym na przeprowadzeniu interwencji poznawczych w postaci treningu pamięci i szybkości przetwarzania na próbie 2832 zdrowych osób starszych, uzyskano znaczącą poprawę w zakresie ćwiczonych domen poznawczych. Rezultat w postaci mniejszego upośledzenia funkcji kognitywnych i złożonych czynności życia codziennego u osób poddanych oraz niepoddanych interwencji utrzymywał się podczas ponownego badania zarówno po 2, jak i 5 latach, a efekty były umiarkowane do dużych.

W badaniu na nieaktywnych osobach starszych skarżących się na pogorszenie procesów poznawczych, 12 tygodni różnorodnej aktywności fizycznej (aerobik, stretching i toning) w wymiarze 1 godzina dziennie przez 3 dni w tygodniu, połączonej ze zróżnicowaną aktywnością intelektualną (komputer, edukacyjne DVD), było związane ze znaczącą poprawą globalnego funkcjonowania poznawczego, mierzonego pełnym zestawem testów neuropsychologicznych. Wyniki te mogą sugerować, iż dawka aktywności ma większe znaczenie niż jej typ.

Zmiana stylu życia

Reasumując, istnieją wystarczające dowody, by przyjąć, że trening poznawczy i  interwencje kombinowane, łączące ćwiczenia fizyczne z  treningiem intelektualnym, podwyższa sprawność kognitywną u zdrowych osób starszych. Powinniśmy zatem zachęcać seniorów, a zwłaszcza osoby z czynnikami ryzyka naczyniowego, do aktywności i zaangażowania w stymulujące poznawczo czynności jako element zdrowego stylu życia.

Autorzy:

Oliwia Beck, Kornelia Kędziora-Kornatowska, Jadwiga Główczewska; Katedra i Klinika Geriatrii Collegium Medicum im. L. Rydygiera w Bydgoszczy

„Wybrane aspekty stylu życia a zaburzenia poznawcze u osób starszych”, fragm., w: Wyzwania współczesnej gerontologii, Poznań 2013.

Bezpłatne leki dla seniorów od 1 września – projekt wykazu

Projekt wykazu został sporządzony na podstawie obowiązującego obwieszczenia Ministra Zdrowia z dnia 29 czerwca 2016 r. w sprawie wykazu refundowanych... czytaj dalej