Dzieci w wieku od 1. do 3. roku życia są grupą, w której najczęściej mamy do czynienia z ciałami obcymi w drogach oddechowych. Chorzy trafiają do lekarzy bezpośrednio po incydencie zainhalowania ciała obcego bądź z powodu skutków jego długiego zalegania w drogach oddechowych, jeżeli moment zakrztuszenia się uszedł uwadze otoczenia.

Ciało obce – gdzie trafia po zainhalowaniu?

Ciała obce w drogach oddechowych – krtani, tchawicy i oskrzelach – mogą stanowić bezpośrednie zagrożenie życia. Duże ciała obce, zwykle kęsy pokarmowe, mogą zamknąć wejście do krtani, powodując natychmiastowy bezdech. Jednak większość ciał obcych przechodzi przez krtań i zostaje zatrzymanych w tchawicy lub częściej w oskrzelu, w zależności od ich kształtu i wielkości. U starszych dzieci i dorosłych ze względu na to, że prawe oskrzele jest większe i odchodzi od tchawicy pod niewielkim kątem, większość ciał obcych trafia właśnie do niego. U małych dzieci częściej należy się liczyć z obecnością ciała obcego w lewym oskrzelu.

Co najczęściej trafia do dróg oddechowych?

Ogromna większość ciał obcych jest pochodzenia organicznego (orzechy i nasiona), jednak często występują również plastikowe fragmenty zabawek, znacznie rzadziej ciała obce kontrastujące (metalowe).

Ciało obce w drogach oddechowych – objawy

Bezpośrednio po aspiracji następuje dławienie, silny napad kaszlu z odruchem wymiotnym i różnie nasiloną dusznością. Z chwilą, kiedy ciało obce zostanie unieruchomione w świetle dróg oddechowych, kaszel może ustąpić, a objawy duszności będą zależne od miejsca i stopnia zamknięcia dróg oddechowych. Ciała zamykające światło krtani lub tchawicy są przyczyną bezdechu, zamknięcie głównego oskrzela u dziecka powoduje wyraźną duszność. Objawy mogą jednak być niewielkie przy ciele obcym nieobturującym światła całkowicie lub umiejscowionym w oskrzelu płatowym czy segmentowym. W takich przypadkach dopiero przewlekły kaszel, zmiany osłuchowe w postaci jednostronnych świstów nad polami płucnymi, płatowe zapalenie płuc, szczególnie nawracające, mogą wskazywać na jego obecność.

Ciało obce w  drogach oddechowych – diagnostyka

Dokładne badanie osłuchowe płuc jest bardzo pomocne w rozpoznaniu. Największe znaczenie diagnostyczne ma różnica w szmerach oddechowych nad polami płucnymi oraz jednostronne świsty. Objawy mogą być jednak dyskretne, a w części przypadków mogą nie występować.

Badanie radiologiczne powinno zawsze poprzedzać bronchoskopię, chyba że duszność jest zbyt duża. Ma ono zasadnicze znaczenie w potwierdzeniu rozpoznania, a także określeniu miejsca zalegania ciała obcego. Najczęściej obserwowane są: rozedma wentylowa, niedodma, przesunięcie śródpiersia, zmiany o charakterze zapalnym. Należy jednak pamiętać, że w ok. 10–30% przypadków nie obserwuje się żadnych zmian radiologicznych.

Dlatego przekonująco opisany przez rodziców incydent zaaspirowania ciała obcego jest wskazaniem do endoskopii diagnostyczno-leczniczej, nawet przy braku zmian radiologicznych i osłuchowych.

Ciało obce w drogach oddechowych – leczenie

Ciało obce dróg oddechowych powinno zostać usunięte jak najszybciej po zaaspirowaniu, szczególnie w przypadkach, w których obserwuje się duszność i przy podejrzeniu ciała obcego pęczniejącego (groch, fasola). Bronchoskopia endoskopem sztywnym z możliwością wentylacji i w znieczuleniu ogólnym jest techniką z wyboru przy usuwaniu ciał obcych dróg oddechowych.

Po usunięciu ciała obcego sprawdza się, czy nie pozostał żaden jego fragment i odsysa zalegającą poniżej wydzielinę.

Przypisy:

1. Aydoðan LB, Tuncer U, Soylu L, et al. Rigid bronchoscopy for the suspicion of foreign body in the airway. Int J Pediatr Otorhinolaryngol 2006; 70: 823-8.

2. Bittencourt PF, Camargos PA, Scheinmann PS, de Blic J. Foreign body aspiration: clinical, radiological findings and factors associated with its late removal. Int J Pediatr Otorhinolaryngol 2006; 70: 879-84.

3. Gibson SE. Aerodigestive tract foreing bodies. In: Practical Pediatric Otolaryngology. Cotton RT, Myer CM. Lippincott-Raven Publishers, Philadelphia 1999; 561-73.

4. Grzegorowski M. Ciała obce w drogach oddechowych. W: Otorynolaryngologia dziecięca. Gryczyńska D (red.). α-medica press, Bielsko-Biała 2007; 390-5.

5. Karakoc F, Cakir E, Ersu R, et al. Late diagnosis of foreign body aspiration in children with chronic respiratory symptoms. Int J Pediatr Otorhinolaryngol 2007; 71: 241-6.

6. Silva AB, Muntz HR, Clary R. Utility of conventional radiography in the radiography in the diagnosis and management of pediatric airway foreign bodies. Ann Otol Rhinol Laryngol 1998; 107: 834-8.

7. Soboczyński A, Skuratowicz A, Grzegorowski M, Chwirot-Głyda I. The problem of lower respiratory tract foreign bodies in children. Acta Otorhinolaryngol Belg 1993; 47: 443-7.

8. Zaytoun GM, Rouadi PW, Baki DH. Endoscopic management of foreign bodies in the tracheobronchial tree: predictive factors for complications. Otolaryngol Head Neck Surg 2000; 123: 311-6.

Autor: prof. dr hab. n. med. Elżbieta Hassmann-Poznańska

Źródło: PTORL ChGiSz

Z powodu zanieczyszczeń powietrza umiera co roku 40 tys. Polaków

Jakość powietrza w Polsce jest najgorsza w Europie i tylko 3 proc. Polaków oddycha powietrzem spełniającym standardy WHO – wynika z danych Health & En... czytaj dalej